قطره چکان | انواع قطره چکان آبیاری | قطره چکان یورو دریپ

قطره چکان چیست؟ انواع قطره چکان ها کدامست؟ قطره چکان پی سی یا فشار ثابت یعنی چه؟ بهترین قطره چکان برای آبیاری قطره ای کدامست؟ چگونه قطره چکان مناسب انتخاب کنیم؟ احتمالا زمانی که بخواهید سیستم آبیاری قطره ای مناسب برای خود انتخاب نمائید این سوال ها برای شما پیش می آیند که در ادامه مقاله به پاسخ هریک از آنها می پردازیم.

قطره چکان یا دریپر یکی از اساسی ترین و مهم ترین پارامتر های سیستم های آبیاری هستند. قطره چکان ها خروجی آب را مشخص میکنند و در نتیجه نوع قطره چکان استفاده شده در طراحی سیستم آبیاری، انتخاب پمپ، لوله و غیره تاثیرگذار است.

قطره چکان ها به صورت کلی به دو دسته تنظیم شونده و فشار ثابت تقسیم می شوند.

برند های موجود در بازار قطره چکان های آبیاری

در دسته قطره چکان های تنظیم شونده میتوان به برند های:

• پلیران
• جی آب
• مهر اتصال
• ورسک اتصال

اشاره کرد.

و در دسته قطره چکان های فشار ثابت میتوان به برند های:

• نتافیم
• یورو دریپ
• ایران دریپ
• ورسک اتصال

اشاره نمود.

قطره چکان‌ها یا همان دریپرها یکی از مهمترین قسمت‌های هر سیستم آبیاری قطره ای هستند. قطره‌چکان‌ها بطور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند.

• (Online Drip Emitters)قطره‌چکان‌های آنلاین 
• لوله‌های قطره چکان دار (دریپرهای اینلاین Inline Drip Emitters)

قطره‌چکان‌های آنلاین، برخط و یا خارج لوله‌ای، قطره چکان‌هایی هستند که به صورت جداگانه از لوله‌های لترال قرار دارند و برای استفاده بر روی لوله‌های آبیاری نصب می‌شوند. از این قطره چکان‌ها برای آبیاری قطره ایی درختان و گیاهان استفاده می‌شود. مزیت اصلی این نوع قطره‌چکان‌ها این است که بنا به نیاز آبی و موقعیت گیاه، می‌توانیم هر تعداد از این قطره چکان‌ها را در فواصل دلخواه بر روی لوله آبیاری نصب کنیم.از انواع دریپرهای آنلاین می‌شود به

قطره چکان‌­های تنظیمی و قطره چکان PC، و

قطره‌چکان‌های تنظیم شونده یا پیچی اشاره کرد.

قطره چکان­‌های جبران کننده فشار طوری طراحی شده‌اند که با تغییرات فشار جریان ورودی آب، به طور خودکار دبی خروجی را ثابت نگه می‌دارند. این محصول به نام قطره چکان دبی ثابت نیز شناخته می‌شود. در داخل این قطره چکان‌ها از یک ماده انعطاف پذیر به نام سیلیکون استفاده شده که وظیفه تنظیم فشار آب و یکنواخت کردن خروجی را به عهده دارد. در حقیقت تغییرات فشار با استفاده از این دیافراگم سیلیکونی کنترل می‌شود. استفاده از قطره چکان‌های جبران کننده فشار در محل هایی که فشار یکنواخت در کل سیستم وجود ندارد مثلا زمین های شیب دار می تواند  باعث یکنواختی آبیاری شده و کمبود فشار در بخش‌های مختلف را جبران می‌کند.

این قطره چکان ها  در دبی‌های مشخص و از قبل تعیین شده‌ای کار می‌کنند. برای مثال یک قطره چکان 4 لیتر بر ساعت، فقط 4 لیتر در هر ساعت آب از خودش عبور می‌دهد و با تغییرات فشار ورودی، تغییری در جریان خروجی ایجاد نمی‌شود. البته در شرایطی که فشار کاری قطره‌چکان کمتر از فشار کاری باشد که تولید ‌کننده برای آن در نظر گرفته است، قطره‌چکان کار نمی‌کند. برای رفع این مشکل باید فشار ورودی را افزایش دهید.

 از انواع برندهای قطره چکان های دبی ثابت می توان به نتافیم، آنتلکو، یورودریپ، ایران دریپ، رین برد و .. اشاره کرد.

استفاده از قطره چکان های خودتنظیم شونده (PC) و یا لوله‌های دریپردار خودتنظیم شونده زمانی که یکنواختی فشار در لوله‌های آبیاری وجود ندارد، اهمیت زیادی پیدا می‌کند. دلیل اصلی استفاده از قطره چکان های خودتنظیم، تامین یکنواختی فشار در سیستم آبیاری و یکنواختی آبیاری است و این افت فشار معمولا در شرایط زیر رخ می‌دهد:

• اگر منطقه‌ای که قصد دارید در آن از آبیاری قطره ای استفاده نمایید، دارای زمین‌های ناهموار و اختلاف ارتفاع زیادی باشد. برای مثال در تپه‌ها و یا مناطق شیب‌دار…
• اگر در سیستم آبیاری قطره ای، لوله و لترال‌های مورد استفاده دارای طول زیادی باشد.

به طور کلی قطره چکان های خودتنظیم شونده یا دبی ثابت دارای کیفیت بالاتری نسبت به قطره‌چکان‌های تنظیمی می‌باشند. بنابراین اگر سرمایه‌ی مناسبی برای اجرای سیستم قطره‌ای دارید، شک نکنید و حتما کیفیت را در دستور کار خودتان قرار دهید. از قطره چکان های خودتنظیم استفاده نمایید که دقیق‌تر و بدون دردسر هستند.

قطره‌چکان‌های تنظیمی یا پیچی نسبت به قطره‌چکان‌های جبران کننده فشار دارای ساختاری ساده‌تری است. در این نوع قطره‌چکان شما می‌توانید دبی خروجی را دستی، با استفاده از پیچی که روی آن قرار دارد تنظیم نمایید. از قابلیت‌های این قطره‌چکان‌ها تنظیم دستی دبی خروجی از 0 تا 60 لیتر بر ساعت می‌باشد. از دیگر مزایای این قطره‌چکان می‌توان به قیمت مناسب آنها اشاره کرد. همچنین زمانی که درختان و گیاهان مختلف، نیازهای آبی متفاوتی داشته باشند می‌توان از این قطره‌چکان‌ها استفاده نمود.

 از انواع این نازل ها می توان به 8 نازله ورسک، سه راه قطره چکان دار، مینی بابلر، بابلر، و … اشاره کرد.

همان‌طور که گفتیم، قطره‌چکان‌های تنظیمی نسبت به قطره‌چکان‌های خود تنظیم (جبران کننده فشار) دارای ساختار ساده‌تری است. در این نوع قطره‌چکان شما می‌توانید دبی خروجی را دستی، با استفاده از پیچی که روی آنهاست تنظیم نمایید. با توجه به توانایی تنظیم دبی خروجی در این قطره‌چکان‌ها، زمانی که برای درختان و گیاهان مختلف، نیازهای آبی متفاوتی مورد نیاز باشد می‌توان از این قطره‌چکان‌ها استفاده نمود. قیمت مناسب‌ این محصول، از دیگر مزایای این قطره‌چکان است. فراموش نکنید هر زمان که خواستید می‌توانید دریپرهای آنلاین را جایگزین کنید و سیستم آبیاری خود را با تعویض دریپرهای قدیمی بهبود ببخشید.

در صورتی که فواصل گیاهانی که قرار است آبیاری نمایید، منظم نیستند و یا فواصل بین گیاهان شما بیشتر از یک متر است، با توجه به محدودیت فواصل دریپرها در لوله‌های قطره چکان دار و نوارهای آبیاری، بهتر است از قطره‌چکان‌های آنلاین یا برخط استفاده نمایید. همچنین در جایی که نیاز آبیاری گیاه زیاد است و توسط نازل‌های لوله قطره چکان دار تامین نمی‌شود، زیرا در این حالت می‌توانید به فراخور نیازتان، تعداد بیشتری قطره‌چکان‌ نزدیک گیاه یا درختان روی لوله لترال نصب کنید. در صورت استفاده از دریپرهای آنلاین، هر جایی که مد نظرتان باشد می‌توانید از تعداد بیشتر و یا کمتری قطره‌ چکان استفاده نمایید و در نتیجه از هدر رفت آب جلوگیر ی نمایید.

برخی دیگر از قطره چکان ها مستقیما در مسیر جریان آب در لوله فرعی قرار میگیرند بطوری که قطره چکان از دو طرفش به لوله فرعی (16 میلیمتر) متصل میگردد. این مدل قطره چکان به سه زیر گروه بین خط پرسی ، بین خط بازشونده و سه راه قطره چکاندار تقسیم می گردد.

قطره چکان های بین خط ، گاهی لازم است دو لوله 16 به هم متصل شوند و همزمان یک قطره چکان هم نصب شود ،در این موارد از قطره چکان بین خطی یا سه راه قطره چکان دار استفاده میکنیم این قطره چکان ها روی لوله نصب نمیشوند.بلکه در مسیر لوله قرار میگیرند، یعنی برای نصب آن باید لوله 16 میلیمتر بریده و قطره چکان بین 2 طرف لوله قرار بگیرد .

به علت متلاطم بودن جریان آب ، رسوب مواد در قطره چکان کمتر میباشد و دیگر مزیت این قطره چکان این است که از کنار قطره چکان آب خارج نمیشود و آب بندی قطره چکان به شکل مطلوب میباشد.

  اما به دلیل قطع کردن و جا زدن این قطره چکان ها امکان منتاژ سریع امکان پذیر نیست و به هزینه کارگری و زمان بیشتری نیاز دارد

لوله قطره چکان دار از جنس پلی اتیلن نرم یا LDPE است. در لوله‌های قطره‌چکان‌‌دار یا قطره‌چکان‌های داخل لوله‌ای، کارخانه‌ی سازنده قطره‌چکان‌ها را در فواصل مساوی داخل لوله‌های لترال قرار می‌دهد. به طور مثال قطره‌چکان‌ها در فواصل 30 سانتی‌متری داخل لوله قرار دارند. لوله قطره چکان دار دارای قطره چکان  به فاصله 30 الی 100 سانتی متری از یکدیگر تعبیه می شوند که هر قطره چکان در فشار بین ۰٫۷ تا ۴٫۱bar بین ۲٫۳ تا ۳٫۵L/h می باشد.لوله ها با دبی خروجی 4 لیتر و 8 لیتر نیز تولید می شود و در قطره ای 16و 20 میلیمتر در بازار موجود هستند که با اقطار مختلف در کلاس های مختلف تولید می شوند . قطره چکان‌های در خط نیز مانند قطره چکان‌های بر خط دارای دو نوع ساده و خود تنظیم شونده هستند.

• دارای قطره چکان­‌های خود تنظیم شونده یا جبران کننده فشار ( PC Dripper)
• دارای قطره چکان‌ ساده (non-PC Dripper)
• کنترل کننده فشار زیر سطحی (NDPC) 

در لوله‌های قطره‌چکان‌‌دار ساده که جبران کننده فشار نیستند، طراحی به صورتی انجام شده که سرعت جریان خروجی بر مبنای فشار کاری باشد. این به معنای اینست که هر چه فشار آب بالاتر باشد، دبی خروجی هم بالاتر می‌رود. در طراحی و نصب این نوع قطره چکان­‌ها باید به این نکته توجه کنیم که سرعت جریان خروجی از دریپرها به قطر لوله، فاصله قطره چکان‌­ها، شرایط زمین، ارتفاع و شیب بستگی دارد.

اما در لوله‌هایی که دارای قطره‌چکان‌‌ جبران کننده فشار هستند، تا زمانی که فشار آب در محدوده مجاز کاری باشد، دبی جریان خروجی ثابت است. دیافراگم تعبیه شده داخل این قطره چکان­‌ها طوری طراحی شده است که جریان را ثابت نگه می‌دارد. این دریپرها دارای مکانیسم خودشویندگی هستند و از ایجاد گرفتگی جلوگیری می‌کنند. از نوع خاصی از این لوله‌ها در آبیاری زیر سطحی نیز استفاده می‌شود. لوله‌هایی که در سیستم آبیاری قطره ای زیر سطحی استفاده می‌شوند دارای تکنولوژی متفاوتی نسبت به لوله‌های دریپردار در سیستم روسطحی هستند.

لوله های قطره چکان دار برای آبیاری آبیاری پوشش های گیاهی کشت های متراکم و ردیفی باغها و باغچه هاگلخانه ها و …

می تواند مناسب باشد. از انواع انها میتوان به لوله های یورودریپ و سان واتر اشاره کرد

نوار آبیاری قطره ای یا نوار تیپ، لوله‌ای با دیواره نازک است که برای آبیاری قطره‌ای استفاده می‌شود. این نوارها معمولا از جنس پلی‌اتیلن ساخته شده و دارای ضخامت 4 الی 25 میلیمتر (0.1-0.6 mm) می‌باشند. این نوارها ساختار ساده‌ای دارند و جریان آب از نازل‌هایی که بر روی نوار آبیاری وجود دارد خارج می‌شود. فاصله معمول بین این نازل‌ها بین 15 – 60 سانتی‌متر می‌باشد. نوار تیپ به دو دسته کلی درزدار (بغل دوخت) و پلاک دار طبقه‌بندی می‌شود. نوار آبیاری پلاک دار در مقایسه با مدل‌های درز دار، از یکنواختی آبدهی بهتری برخوردار است که باعث ایجاد رطوبت مناسب برای آبیاری گیاه می‌شود.

نوارهای آبیاری ضخیمتر همان لوله‌های قطره چکان‌دار هستند که در بالا به آنها اشاره شد و معمولا برای مصارف دائمی هستند، در حالی که از نوارهای آبیاری نازکتر، یکبار استفاده شده و بعد از مصرف دور انداخته می‌شوند.

دسته دیگر از شاخه آبیاری قطره ایی آبیاری میکرو هست که در آن از میکروجت ها استفاده می شود. میکروجت های ابیاری بارانی را با نام های دیگری مثل اسپری جت، میکرو ابپاش و … هم می شناسند.میکروجت از اتصالات آبیاری قطره ای است. این اتصال پخش کننده های پلاستیکی کوچکی با دبی کم و زاویه پرتاب کوچک هستند که آب را به صورت قطرات ریز در الگوی دایره ای یا قسمتی از آن پخش می کنند.

در ابیاری قطره ای میکروجت ها انواع مختلفی دارند که میکروجت آبیاری 90 درجه،180 درجه و 360 درجه از انواع ان می باشد که متناسب با نوع ابیاری که قرار است انجام شود از ان ها استفاده می شود. فشار اب تاثیر مهمی روی خروجی این میکروجت ها دارد و اب را حدود 1 تا 1/5 متر به اطراف پخش می کند.
شعاع پاشش و میزان دبی خروجی در نازل های میکروجت بستگی به فشار آب دارد . میکروجت ها  در مکانیسم های متفاوت و با دامنه‌ی وسیعی از دبی و قطر خروجی وجود دارند. میکرو جت دارای منافذ عبور آب کوچکی می باشد، لذا تصفیه ی آب ضروری است.

 بسیاری از پوشش‌های سبز مانند چمن، گیاهان رونده و گل‌های زینتی این نوع آبیاری را لازم دارند. به این نوع آبیاری آبیاری بارانی نیز می‌گویند. چرا که این آب را مانند باران پودر می‌کند و آب پودر شده جذب گیاهان خواهد شد. از آنجایی که ورودی آب این نازل 6 میلیمتر است قابلیت نصب مستقیم به لوله 16 میلیمتر را دارد. همچنین می‌توانید آن را مستقیماً به لوله 6 میلیمتر (ماکارونی) نیز نصب کنید. فقط توجه داشته باشید که اگر خواستید به لوله 16 میلیمتر متصل کنید باید ابتدا لوله را با استفاده از پانجر سوراخ کنید و بعد نازل میکروجت درجه را روی آن نصب کنید.

از انواع آبپاش های میکرو میتوان به میکروجت ها و میست اسپری ها و میکروآبپاش ها اشاره کرد.