اگر در شهر شلوغی مانند تهران زندگی می کنید، نیاز به یک دیوار سبز یا گرین وال در محل زندگی یا کارتان وجود دارد. دیوار سبز یا Green wall، در واقع همان فضای سبزی است که به صورت عمودی و جداگانه روی یک دیوار شکل می گیرد.

دیوار سبز در بسیاری از نقاط به صورت طبیعی به وجود می آیند.اما اگر شرایط آب و هوایی آمادگی رشد و گسترش گیاهان به صورت عمودی را نداشته باشد، می توان بصورت مهندسی شده دیوار سبز را ایجاد کرد. این سازه های چشم نواز که معمولا به صورت کامل یا بخش هایی از آن توسط گیاهان پوشیده شده اند، علاوه بر زیبایی بصری، دارای فوایدی نیز هستند.

ساخت دیوار سبز در محل زندگی یا محیط کار:

• ارزش افزوده برای واحد ساختمانی شما ایجاد می کند. اگر در حال ساخت یک واحد ساختمانی یا بازسازی منزل خود هستید ، طراحی و پیاده سازی حداقل یک دیوار سبز را در برنامه خود قرار دهید .
• این کار باعث دید بصری زیبا برای ساکنین و همینطور رهگذران خواهد شد.
• علاوه بر آن، منجر به افزایش سرانه فضای سبز شهری، سرانه فضای سبز ملک و ایجاد الگوی مهندسی مناسب در راستای توسعه فضای سبز عمودی خواهد شد.
• امروزه، بسیاری از ساختمان و ملک های تجاری یا شخصی، بدون حیاط یا بالکن مناسب طراحی می شوند. این ضعف در طراحی و نبود فضای سبز را می شود به سادگی با طراحی یک گرین وال برطرف کرد.
• با اینکار هم اصول توسعه پایدار را رعایت کرده اید و هم باعث کاهش دمای فضاهای داخلی در فصول گرم شده اید.

در این نوع دیوار سبز  گیاه بی واسطه به دیوار متصل می شود و گیاهان برروی سطح نما حرکت می کنند. در این نوع ریشه گیاهان رونده یا پیچ در زمین قرار دارد و شروع به بالا رفتن میکنند. یکی از اصلی ترین دلایلی که خیلی ها از این روش استفاده نمی کنند به این علت است که می تواند به مصالح شما آسیب وارد کند. همچنین هزینه نگهداری این نوع دیوار سبز بالا می باشد.

این نوع دیوار سبز با استفاده از یک سازه نگهدارنده به دیوار متصل می‌شود، در این نوع دیوار سبز، با استفاده از یک سازه نگهدارنده به دیوار متصل می شود .

همانند روف گاردن ها، که برای زیبایی پشت بام و بالکن ایجاد می شوند، دیوار سبز نیز انواع مختلفی دارد. این دیوارها از نظر اجرا به ۵ دسته اصلی تقسیم می شوند.

1. دیوار سبز مدولار
2. دیوار سبز کابلی
3. دیوار سبز شبکه ای
4. نمد پلیمری
5. دیوار سبز هیدروپونیک

دیوار سبز مدولار توسط داربست های فلزی بسیار سبک از جنس استیل گالوانیزه ایجاد شده که هم می توانند بر دیوار بنا قرار داده شوند و هم می توانند سازه ای مستقل داشته باشند. نکته جالب توجه این پنل ها این است که می توان به آن ها فرم داد تا اشکال و منحنی های دلخواه را ایجاد کرد و زیبایی بصری را 2 چندان کرد . این سیستم مدولار به خاطر سختی و استقامت بالای پنل ها، می توانند بعنوان پل بین قسمت های مختلف ساختمان و یا به عنوان دیوارهای سبز مستقل استفاده شوند. دیوار سبز مدولار یکی دیگر از انواع دیوار است که از سازه سبک و سه بعدی استفاده می شود وگیاهان بر روی این سازه رشد می کنند. این سازه از بدنه اصلی ساختمان جداست. این روش چندین مزیت به همراه دارد که از جمله آن ها:

• پوشش وسیع و گسترده سطوح
• امکان اجرا در انوع فرم ها مانند منحنی و شکل پذیری مناسب
• تهیه شده از استیل های بازیافتی و قابلیت بازیافت مجدد
• اجرای سیستم به صورت سازه ای خودایستا

در این نوع از دیوار سبز داربست های فلزی بسیار سبکی از جنس استیل گالوانیزه یا بر دیوار بنا قرار می گیرد و یا دارای سازه مستقل خواهد بود. این داربست وظیفه نگهداری گیاه بالا رونده را دارد. پانل های مشبک به صورت مدولار در کنار هم قرار می گیرند و سطح بزرگی را می پوشنانند. به این پانل ها همچنین میتوان فرم داد تا اشکال و منحنی های مورد نظر را ایجاد نمایند. مراحل نصب و اجرای دیوار سبز با آبیاری اتوماتیک.

دیوارهای سبز شبکه ای، سازه های بسیار سبکی هستند که تکیه گاهی فولادی برای گیاهان بالارونده ایجاد می کنند. این حائل به دیوار یا به سازه ساختمان متصل می شود. شبکه های سیستمی اغلب برای نگهداری از گیاهانی که رشدی آهسته داشته باشند مناسب هستند.

در کل، سیستم های شبکه توری انعطاف پذیرتر از سیستم کابلی هستند و قابلیت طراحی متنوع تری دارند. در این نوع دیوار سبز به دیوار یا سازه ساختمان متصل می شود. سازه بسیار سبکی از شبکه تور انعطاف پذیر که برای گیاهانی که رشدی آهسته داشته و به پشتیبانی بیشتری نیاز دارند کاربرد دارند.

از سیستم کابلی برای نگهداری و رشد گیاهان رونده پر شاخ و برگ استفاده می شود. سیستم کابلی در واقع از یک سری توپی، از جنس فولاد ضد زنگ تهیه شده، که قابلیت عبور کابلها و کشش و انقباضشان از میان یکدیگر را داشته باشند.

این شبکه ها همان تکیه گاه گیاهان رونده خواهند بود. توپی ها به کمک پیچی که از میان سوراخ مرکزی توپ عبور می کند، به سطح دیوار نصب می شوند.

این نوع سیستم (کابلی) برای نگهداری از گیاهان رونده پر شاخ و برگ که رشد سریعی دارند به کار می رود.این سیستم از یک سری توپی، غالبا از جنس فولاد ضد زنگ تشکیل شده که قابلیت عبور کابل ها و کشش و انقباض آن ها از میان یکدیگر را جهت شکل گیری شبکه مورد نظر فراهم کرد، تکیه و حامل گیاه مورد نظر می باشد.

یکی دیگر از نوع سیستم های کابلی که به منظور استفاده از نما های سبز با سطح وسیع میباشد، سیستم های کابلی کششی است. سیستم کابلی کششی می تواند دیواره ساختمان هایی چون پارکینگ، ساختمان های اداری، فضاهای عمومی یا فضا های مسکونی بزرگ را به خوبی بپوشاند.

در سیستم دیوار سبز با نمد پلیمری، یک پارچه نمدی با قابلیت زهکشی استفاده می شود که به شکل مشخصی تاخورده تا بر روی قاب زیر ساخت قرار بگیرد. به صورتی که یک یا چند گلدان یا محفظه برای کشت عمودی ردیف به ردیف با طبقات رو به بالا ایجاد شود.

در این شرایط، گیاه در غلاف اولیه قرار گرفته و در این محفظه ها کاشته می شود. این روش سیستم جدیدتری نسبت به سایر سیستم های اجرای دیوار سبز است. این روش مزیت‌هایی همچون سبکی سازه، تعویض و تغییر آسان گیاهان، تهویه مناسب، آزادی عمل در انتخاب گیاهان و مختلف و سیستم زهکشی قوی‌تر دارد.

در روش سیستم دیوار سبز با استفاده از نمد پلیمری، گیاهان زنده بر روی یک سطح عمودی کشت می گردند. این سیستم شامل یک پارچه نمدی پلیمری با زهکشی مناسب می باشد که به شکل مشخصی تا خورده و بر روی قاب زیرین قرار میگیرد، به نحوی که یک یا چند گلدان یا محفظه برای کشت عمودی به صورت ردیفی به روبه بالا ایجاد گردد. گیاه در غلاف اولیه قرار گرفته و در این محفظه‌ها کشت می‌گردد.

این سیستم نسبت به دیگر سیستم‌های اجرای دیوار سبز نوین تر بوده و مزایای بیشتری نسبت به روش‌های قدیمی دارد. برخی از مزایای این سیستم: تعویض و تغییر آسان گیاهان، تهویه مناسب ریشه گیاهان، سیستم زهکشی قوی تر، آزادی عمل در انتخاب گیاهان مختلف و…

در این روش بستر کشت بر پایه آب است. به عبارت دیگر خاکی وجود ندارد و آب کلیه مواد غذایی مورد نیاز گیاهان در دیوار سبز را تامین می کند. در این سیستم ابتدا طرح مدنظر ترسیم شده و سپس گل ها و گیاهان مناسب آن نصب می شوند.

این دیوار با سیستم تاسیساتی که روی آن نصب می شود به صورت هوشمند مواد غذایی را به گیاهان تزریق می نماید. در روش هیدروپونیک، بستر کشت بر پایه آب و به عبارتی خاک دیگر وجود ندارد و کلیه مواد غذایی لازم برای گیاهان از طریق آب فراهم می شود.

دیوار سبز هیدروپونیک بسیار جذاب بوده و مجهز به سیستم تأسیساتی می‌باشد که به صورت هوشمند مواد غذایی را به گیاهان تزریق می‌نماید.

از ویژگی های دیوار سبز هیدروپونیک : تنوع بیشتر گیاهان، ضخامت کم و امکان نقش پذیری می‌باشد.

• جداسازی فضاهای داخلی و فضاهای خارج دیوار سبز
• ممانعت از انتقال حرارت بین فضاها
• ممانعت از انتقال صدا بین فضاها
• مقاومت در برابر ضربه
• مقاومت در برابر فشار
• مقاومت در برابر کشش
• قابلیت چسبندگی انواع مختلف اندودها مالشی و یا پاشش مانند گچ، سیمان و …
• قابلیت نصب انواع پوشش‌ها مانند کاشی، سنگ، دیوارکوب و…
• قابلیت نصب دروپنجره

قبل از شروع هر کاری، شرایط زیست محیطی محلی که می خواهید دیوار سبز در آن قرار بگیرد را بررسی کنید.

نکات زیر به طور کلی باید هنگام اجرای گرین وال یا دیوار سبز مدنظر قرار بگیرد:

• موقعیت اقلیمی و اکولوژیک سایت: شامل نور، دما، رطوبت محیط، شدت وزش باد، ارتفاع محیط و …
• بررسی گونه های مختلف گیاهی آن منطقه: در صورت انتخاب گونه های گیاهی نامناسب برای محیط، هزینه های نگهداری دیوار به دلایل مختلف چون خشکی یا نیاز به آب فراوان، آفات گیاهی و نوسان های دمایی بسیار بالا می‌رود .
• آفات گیاهی: به طور طبیعی، با ایجاد یک فضای سبز، جاندارانی نیز به محیط اضافه خواهند شد. بسیاری از این جانوران بی ضرر و اصطلاحاً جزو حشرات پاک محسوب می شوند. اما بعضی از انواع گیاهان محلهای مناسبی برای زیست حیواناتی چون مارمولک ها خواهند بود. بنابراین در انتخاب نوع گیاهان دیوار سبز دقت کنید، خصوصاً در فضاهای مسکونی .

پیشنهاد می شود در اقلیم های سرد و خشک از گیاهانی پوششی با تراکم بالا استفاده کنید که جلوی تابش خورشید بین برگها را کاهش داده و دیوار همیشه سبزی داشته باشید.

دیوار سبز به طور کلی از سیستم های هیدروپونیک یا آبیاری قطره ای، برای توزیع آب استفاده می کنند که مانع هدر رفت آب می شود. در سال های اخیر آبیاری قطره ای به ابزاری موثر برای کشاورزی مدرن و محوطه سازی، تبدیل شده است. سازندگان دیوارهای سبز، فناوری آبیاری قطره ای را با بهره گیری از تجهیزات آبیاری اتوماتیک و آبیاری هوشمند استفاده می کنند. در روش آبیاری قطره ای، هزینه های زیاد و تکنیک های پیشرفته به کار می روند که از جمله معایب استفاده از این سیستم آبیاری می باشد. همچنین املاح و مواد جامد معلق در آب ها از دیگر نکات قابل توجه است که این ایراد با نصب فیلتر آبیاری رفع می شود.

• منبع آب آبیاری دیوار سبز

تعیین منبع آب برای دیوارهای سبز، از جمله موارد مهم و ضروری می باشد. در مرحله ی طراحی، اتصال آب و یا مخزن مورد استفاده، باید مورد بررسی قرار بگیرد. در مواردی که مخازن آب در دسترس نباشند از آب آشامیدنی به عنوان منبع مستقیم آب، استفاده می شود. در داخل ساختمان ها، یک منبع آب اختصاصی توصیه می شود.

• تجهیزات آبیاری مورد نیاز درسیستم آبیاری دیوار سبز

سیستم های آبیاری با توجه به پروژه ها و محصولات مختلف، متفاوت هستند که معمولا از سیستم های آبیاری قطره ای استفاده میشود و با  استفاده از تایمر آبیاری، بدون نیاز به کنترل، آب مورد نیاز گیاهان را در زمان مناسب و با توجه به نیاز گیاه، در اختیار آن قرار می گیرد.

پس از نصب شیر برقی معمولا برای تاسیسات آبیاری قطره ای دیوارسبز از لوله های پلی اتیلن مقاوم به UV و در سایز 6 یا 16 میلیمتر استفاده می شود که آب را به قطره چکان می رسانند و نازل های آبپاش و مه پاش به این لوله ها اتصال دارند و آبیاری را انجام می دهند.

نازل های آبیاری چند نوع می باشند، نازل های خودکار یا جبران کننده فشار که این قطره چکان­ها در بازه فشار حدودا 0/5 تا 4 بار دبی خروجی ثابتی دارند. این قطره چکان­ها توانایی عبور ذرات املاح کوچکتر از 120 میکرون را از خود بدون ایجاد گرفتگی یا مسدود شدن را دارا می­ باشند. در صورت بزرگتر بودن ذرات املاح موجود در آب از 120 میکرون آب پیش از آنکه وارد سیستم آبیاری شود می­ بایست از فیلتر تصفیه آب عبور داده شود.

نازل هایی که به صورت دستی تنظیم می شوند، یعنی می توان مقدار خروجی آب را با نازل نیز تنظیم کرد بدین صورت که می توان قطره چکان باشد و یا به صورت آبشاری آب از آن خارج شود. بنا بر نیاز گیاهان خود می توانید مقدار آب ورودی به دیوارسبز را هم از طریق نازل و هم از طریق شیربرقی یا تایمر آبیاری تنظیم کنید.

• سیستم تصفیه آب در آبیاری دیوار سبز

فیلتراسیون به ویژه برای سیستم هایی که از منابع آب باران استفاده می کنند و سیستم های چرخشی، بسیار مهم است. در غیر اینصورت، رسوب و سایر مواد ممکن است به تجهیزات آسیب برساند.همچنین فیلتراسیون در دیوار هایی که از منبع آب آشامیدنی استفاده می کنند، به دلیل از بین بردن کلر، موجب سلامت گیاهان می شوند. باید فضایی را برای سیستم کنترل کننده آبیاری، سیستم کوددهی، فیلتر، شیرها و..، در نظر بگیرید.

• فشار آب در آبیاری دیوار سبز

در هنگام تعیین خط اتصال، فشار آب باید در نظر گرفته شود. اطمینان حاصل کنید که فشار آب برای رسیدن آب به تمام قسمت های دیوار، به خصوص قسمت های بالایی، کافی باشد.

• ضد آب بودن سیستم آبیاری دیوار سبز

با توجه به آسیب هایی که آب می تواند به اجزای مختلف سیستم وارد نماید و موجب زنگ زدگی شود، انتخاب و استفاده از لوازم ضد آب توصیه می شود.

• تست اولیه سیستم آبیاری دیوار سبز

پس از نصب لوازم آبیاری، آن را قبل از کشت گیاهان، تست کنید. سیستم را برای آزمایش اجزا و اطمینان از عملکرد مناسب اجرا نمایید. برای آزمایش، وجود هرگونه نشت، گرفتگی، مناطق ناسازگار، مشکلات فشار آب و… را بررسی کنید.

آبیاری معمولی

طراحی این نوع دیوار زنده یا سبز به نوعی است که یکپارچه طراحی شده اند و این به هم پیوستگی به ما اجازه میدهد تا سیستم آبیاری را در هر نقطه دلخواهی که میخواهیم قرار دهیم. این سیستم به علت اینکه هوشمند طراحی شده تا مراقبت هایی که هر دیوار زنده نیاز دارد را کاهش دهد دارای مخزن آب، پمپ و تایمر است که مخزن این سیستم خیلی راحت بصورت دستی پر میشود و تنظیم تایمر، پمپ تعبیه شده گرین وال را آبیاری میکند.

آرایش لوله های آبیاری میتواند به صورت افقی یا عمودی در فالاور باکس های دیوار سبز قرار بگیرید.

آبیاری اتوماتیک دیوار سبز

بهترین راه برای مدیریت میزان و زمانبندی آبیاری گیاهان در دیوار سبز، سیستم آبیاری اتوماتیک می باشد. در طراحی سیستم آبیاری اتوماتیک از یک شیر برقی برای زمان بندی آبیاری استفاده می شود که یا مستقیما به شیر آب اصلی وصل می شود یا به منبع آبی که بین شیر اصلی و شیر برقی قرار گرفته و وظیفه ذخیره آب و تامین فشار ثابت و کافی را دارد متصل می گردد، این شیرها که معمولا دارای دو موتور مجزا می باشند، هرکدام کارایی خاص خود را دارند.

شیر برقی وظیفه روشن و خاموش کردن سیستم آبیاری را دارد که در آن موتور اول تعداد دفعات روشن و خاموش شدن شیربرقی را مشخص می کند و موتور دوم میزان دقایق آبیاری را نشان می دهد. که معمولا تایمر روشن و خاموش شدن شیربرقی یک ساعت تا یک هفته را نمایش می دهد و تایمر آبدهی آن از یک دقیقه تا صد و بیست دقیقه نمایش می دهد و شما می توانید بهترین حالت آبیاری موردنیاز گیاهان خود را تنظیم کنید. در اکثر تایمرهای آبیاری موجود در بازار شیر برقی و کنترلر هر دو در یک دستگاه قرار دارند

آبیاری هوشمند دیوار سبز (Smart green wall)

با کمک هوش مصنوعی دارای قابلیت های بیشتری نسبت به نمونه های معمولی خود هستند. از جمله ویژگی های دیوار سبز هوشمند می توان به سیستم هوشمند آبیاری و کنترل رطوبت هوا اشاره کرد. با استفاده از سنسورهای مختلف و ارتباط آن با یک کنترلر مرکزی و تصمیم گیری بر اساس فاکتور های مختلف مورد نیاز گیاه بود که در این مورد از تکنولوژی هایی مانند Wifi و zeegbee برای ارتباط شیرهای برقی و سنسورها با یکدیگر استفاده شده است.

بام سبز یا روف گاردن همان پوشش گیاهی است که با ایجاد چمن مصنوعی، باغ، یا با استفاده از گیاهان بر روی پشت بام ها و سبزپوش کردن آنها ایجاد می شود. این پوشش گیاهی به شرایط اقلیم آب و هوایی منطقه، میزان سایه پشت بام، کیفیت آب منطقه و سایر پارامترها بستگی دارد تا بتوان پوشش گیاهی را در تمامی فصول سال حفظ کرد.

این طراحی امروزه رشد روز افزونی در زندگی مکانیزه بشر به وجود آورده است و علاوه بر زیبایی و تزئینی بودن، روف گاردن ممکن است برای کشت گیاهان خوراکی، کنترل دما و همچنین مزایای هیدرولوژیکی مورد استفاده قرار بگیرد.

همچنین باعث ارتقای سطح معماری، زیستگاه‌های پرندگان، فرصت‌های تفریحی و در سطوح بزرگ‌تر حتی باعث ایجاد مزایای اکولوژیکی خواهد شد. روف گاردن (roof garden) که باغ بام نیز می توان آنرا معرفی کرد، زیبایی چشمگیری را برای پشت بام یا برخی از بالکن ها به همراه دارد. البته فقط زیبایی هدف از اعمال روف گاردن نیست. این باغ بام ها برای داشتن ساعاتی آرامش بخش و استراحتی مطلوب با اکسیژن بالا، گزینه بسیار مطلوبی خواهند بود.

منظره زیبا و کاهش آلودگی، تصفیه هوا، کاهش بار گرمایی، عایق حرارتی، افزایش محدوده زندگی، افزایش ارزش ملک و افزایش عمر بام از مزایای روف گاردن است.

با این تکنیک فضاهای بلا استفاده حیاط یا بامها به فضاهای دلنشین و کاربردی تبدیل می‌شود که انتخاب نوع گیاه بسته به اقلیم و شرایط آب و هوایی آن منطقه دارد.

روف گاردن راه حلی ساده برای انجام امور باغبانی و کشاورزی در داخل ساختمان است تا بتوان گل و گیاه را بدون نیاز به داشتن ویلا یا باغچه در خارج از شهر، در داخل ساختمان پرورش داد.

به طور کلی دو نوع روف گاردن وجود دارد؛ روف گاردن مسطح و غیر مسطح که در ادامه به ارائه توضیحاتی درباره این دو خواهیم پرداخت.

این نوع باغ بام  شبیه یک زمین فوتبال است. یعنی پشت بام با چمن پوشیده شده است. هدف از این نوع باغ بام، گذران وقت و استفاده از فضای ایجاد شده نیست؛ این نوع از روف گاردن صرفا برای بیشتر کردن فضای سبز یا در برخی موارد تولید محصول ایجاد می شود.

برای ایجاد روف گاردن مسطح، احتیاج به بازسازی پشت بام یا آپارتمان نیست و تنها عایق کاری مناسب برای ایجاد این باغ بام کافی است. ولی باید دقت داشت که اکثر شهرها به ویژه تهران و به طور کلی کشور ایران در منطقه خشکی از کره زمین واقع شده است.

روف گاردن مسطح با این نوع آب و هوا سازگار نیست. چون معمولا در ساخت روف گاردن مسطح، سطح را با چمن کاری سبز می کنند. از طرفی چمن گیاهی است که آب زیادی را می طلبد و میتواند منابع آبی را با کمبود مواجه کند. این موضوع می تواند هزینه نگهداری روف گاردن را بالا ببرد و اغلب گزینه ای به صرفه نیست.

نوع دیگر روف گاردن، نوع غیر مسطح است که در واقع یک حیاط روی پشت بام به حساب می آید. بیشتر برای مناطقی با آب و هوای ایران مناسب است. این نوع روف گاردن دقیقا مانند حیاط است با این تفاوت که درختان آن در گلدان های بزرگ کاشته می شوند.

ساخت این نوع باغ بام هزینه بیشتری دارد و بار بیشتری را بر ستون های سازه وارد می کند که با گذشت زمان و رشد گیاهان بیشتر هم می شود. بهتر است این نوع از روف گاردن در سازه های قدیمی با ستون و پی ضعیف ساخته نشود و پیش از آن به استحکام پی و ستون ها پرداخته شود. در این نوع باغ بام، میتوان از مبلمان فضای باز، آلاچیق، آبنما، باربیکیو به سلیقه متقاضی استفاده کرد

البته نوع دیگر از روف گاردن هم وجود دارد که مخلوطی از روف گاردن مسطح و غیر مسطح (حیاط بام) است و زیبایی و کاربرد خاص خود را دارد. در این مدل روف گاردن ها قسمتی از بام را چمن کاری می کنند. قسمتی را با کفپوش هایی مانند سنگ، چوب یا شن می پوشانند و از فضای ایجاد شده را برای چیدن مبلمان استفاده می کنند.

برای اجرای بام سبز نیازمند اجرای مراحلی روی پشت بام هستیم تا بتوانیم بدون هیچ ایرادی در فضای پشت بام، اقدام به تهیه روف گاردن کنیم:

مرحله زیر سازی با توجه به حساسیت این بخش بسیار تخصصی بوده و هرگونه کوتاهی و اشتباه و سهل انگاری در این زمینه صدمات جبران ناپذیری و هزینه‌های سنگینی را در بر خواهد داشت بنابراین باید دقت و تخصص لازم در این مرحله مورد استفاده قرار گیرد. قبل از اجرای این مرحله باید محاسبات دقیق سازه انجام گیرد زیرا میزان بار زنده ای که به سازه اصلی ساختمان وارد می شود باید به دقت بررسی شود.

کروم بندی و ایجاد شیب به سمت چاه خروجی آب باران و برف و نیز آبیاری حاصل از گیاهان و چمن ها از مراحل اولیه می باشد که با استفاده از قوطی های ۴*۴ انجام می‌شود. این قوطی ها گالوانیزه و ضد زنگ هستند. پس از اتمام این مرحله باید سطح ایزولاسیون شود. عایق بندی کف با استفاده از ایزوگام و یا ژئوتکستایل ،ژئوممبران وکامپوزیت استفاده کرد.

• پوشش گیاهی
• خاک محیط کشت
• فیلتر خاک
• زهکش
• محافظ رطوبت
• ضد ریشه
• محافظ عایق رطوبتی
• عایق رطوبتی

پوشش گیاهی اولین و مهمترین هدف از طراحی و ساخت روف گاردن می باشد، در صورتی که این پوشش گیاهی مناسب محیط، اقلیم، آب و هوا و مکان باشد مهمترین هدف میسر شده است. انتخاب پوشش گیاهی به عمق خاک، نوع خاک، محیط و اقلیم، شرایط نگهداری و نوع آبیاری بستگی دارد.

برای استفاده از گیاهان در روف گاردن می‌توان از هر گیاهی استفاده کرد ولی باید شرایط پشت بام را در نظر گرفت. باید گیاهان مقاوم در عمق کم و شرایط کم آبی و هوای سرد و گرم را انتخاب کنیم. انتخاب گیاهان مناسب برای بام به طرح نهایی توسط طراح، شرایط اقلیمی، طراحی سازه و… بستگی دارد.

شرایط سفت و خشن پشت بام نقش مهمی در انتخاب پوشش گیاهی دارد. شرایط پوشش گیاهی می تواند به صورت خیلی خشک، خیلی گرم، خیلی سرد یا خیلی متغیر باشد که گیاهان باید متناسب با این شرایط آب و هوایی انتخاب شوند. به صورت کلی عوامل مکانی، اجتماعی و اقتصادی در انتخاب گونه های مناسب گیاهی مهم هستند.

شرایط خشک در اقلیم های آب و هوایی در اکثر شهرهای ایران به چشم می خورد. برای این منظور مقاومت پوشش گیاهی خیلی مهم است چرا که بافت آن ها باید بتواند مدت طولانی آب را ذخیره کند. اگر چه استفاده از هرگیاهی در بام سبز امکان پذیر است اما باید شرایط خشک و خشن پشت بام را در نظر گرفت و گیاهانی که در عمق کم و دارای مقاومت بالا در شرایط آب و هوایی سرد و گرم را انتخاب کرد.

خاک محیط کشت یا بستر کشت بام سبز یا همان خاک روف گاردن به بستری گفته می شود که محل کاشت و نگهداری گیاه می باشد. وزن خاک، نوع خاک، باغچه و زراعتی بودن آن و بافت خاک از عوامل بسیار موثر در انتخاب خاک می‌باشد.

وزن این خاک باید بین ۵۵۰ تا ۸۵۰ کیلوگرم در متر مکعب باشد. محیط کشت محیطی است که گیاه در آن شروع به رشد می‌کند و بر اساس الزامات سازه ای وزن کمی دارد. خاک محیط کشت با خاک معمولی متفاوت است و باید سبک باشد و حداکثر وزنش در هر متر مکعب در حالت مرطوب 900 کیلوگرم باشد.

در حقیقت خاک به لایه ای که گیاه در آن کاشته می شود گفته می شود. این خاک ترکیبی از خاک کود داده شده یا در حالت حرفه ای ترکیبی از مواد معدنی مانند پشم سنگ به همراه مواد مغذی برای رشد گیاهان است. برای جلوگیری از فرسایش خاک توسط آبیاری یا آب باران از مقداری شن و ماسه در خاک بام سبز استفاده می کنند. این محیط باید وزن کمی داشته باشد تا فشار زیادی به پشت بام وارد نکند.

این لایه عموماً از جنس الیاف های مخصوص بام سبز یا الیاف های ژئوتکستایل می باشد .که جهت فیلتر شدن آب مورد استفاده قرار می گیرد و از انتقال املاح و رسوب و خاک به لایه های پایین تر جلوگیری می‌کند. این فیلتر بین محیط کشت و لایه زهکش قرار دارد که مانع از نزدیکی رطوبت به ریشه ها و گندیدنگی ریشه ها می شود. همچنین این لایه مانند یک فیلتر مانع مسدود شدن زهکش توسط ذرات خاک می شود.

لایه چهارم لایه زهکش می باشد لایه زهکش یا همان فیلتر، لایه ی شانه تخم مرغی است که وظیفه اصلی این لایه جدا کردن اجزای تشکیل دهنده روف گاردن از لایه‌های زیرین است. این لایه شامل یک بافت پارچه ای است که حتی می‌توان از شن و ماسه هم استفاده کرد که با ایجاد یک مسیر مناسب برای عبور آب و آب باران و آبیاری به قسمت فاضلاب مانع از گندیدن ریشه گیاهان می‌شود.‌

لایه زهکش خود شامل سه قسمت است: صفحه فیلتر که آب اضافی ریشه را می‌گیرد لایه وسطی که مانند مخروط بوده و آب اضافه را در خود نگه می دارد و لایه آخر که یک فیلتر پارچه‌ای است و یا همان فیلتر لایه که مانع از ورود رطوبت به غشای بام می شود.

لایه زهکش بین محیط کشت و لایه محافظ رطوبت قرار دارد و کار آن تخلیه آب ساختمان از هر قسمت از بام سبز است. مقدار آب اضافه در این لایه به روش های زیر تخلیه می شود:

• به وسیله خود بام
• ناودانی های مربوط به شیروانی ها
• آبراه و کانال آب

برای انتخاب لایه زهکش به اطلاعات قبلی جریان ابی بارش ها نگاه می کنیم و بر اساس میزان آب، لایه زهکش مورد نیاز با مقاومت بارش و نگهداری آب انتخاب می گردد. حداقل ضخامت لایه زهکش، مشابه کارتن تخم مرغ یا ۲۰ میلی متر می‌باشد.

لایه پنجم لایه محافظ است که وظیفه حفاظت از لایه های زیرین در برابر فشار لایه های بالایی را دارد. این لایه می‌تواند از جنس بتن نازک یا ورقه های ضخیم پلاستیکی یا ورقه های مسی یا ترکیبی از اینها باشد.

این لایه بام را از نشتی، چکه کردن و نفوذ آب محافظت می‎‎کند. این صفحه می‌تواند باریکه ای از بتن سبک، عایق محکم، ورقه ضخیم پلاستیکی، ورق مسی یا ترکیبی از اینها باشد و انتخاب آن به ویژگی های طراحی و کاربرد بام سبز بستگی دارد. همه ی سیستم های بام سبز به لایه محافظ احتیاجی ندارند و ممکن است از لایه مانع ریشه به جای آن استفاده شود.

نقش این لایه جلوگیری از نفوذ ریشه به لایه‌های زیرین و آسیب زدن به عایق و غشای بام می‌باشد. به هیچ عنوان ریشه نباید از لایه‌ها عبور کند جنس این لایه از جنس پلی اتیلن می باشد. نفوذ ریشه به لایه‌های زیرین باعث تخریب لایه های بام و عایق میشود و می‌تواند صدمات جدی جبران ناپذیری به ساختمان وارد می‌کند. پس از لایه ضد ریشه لایه ایزولاسیون است.

لایه ایزولاسیون لایه ای که مانع از نفوذ رطوبت به غشاء بام می کند. جهت عایق باید مواردی مثل هزینه، مدت زمان اجرا و نکات فنی مورد توجه قرار گیرد زیرا مناسب نبودن عایق خسارات جبران ناپذیری را در بر خواهد داشت. جنس عایق از نوع قیر گونی، ایزوگام یا ژئوتکستایل می باشد. عایق کاری لایه اول ضد آب بوده و برای محافظت از یخ زدگی و جذب رطوبت است.

لایه دوم عایق بیشتر از جنس تخته های پلی استایرن و یا فوم پلی یورتان ساخته می‌شود. این لایه ها دارای شیارها بی در لبه می باشد که باعث انتقال آب به سیستم فاضلاب می شود. لایه ژئوتکستال برای جدا کردن لایه فاضلاب از گیاهان است و از رسوب خاک به سیستم فاضلاب جلوگیری می‌کند.

این لایه از مهمترین لایه های است که بر روی بام اجرا می‌شود و چون لایه زیرین بود ه و دسترسی به آن سخت است پس از اتمام کار باید در طراحی و نصب این لایه دقت و تخصص لازم به کار رود.

برای جلوگیری از نفوذ رطوبت از سایر لایه های بام سبز، عایق مناسبی باید روی سقف اجرا شود و به خوبی عایق بندی شود تا از نفوذ هر گونه رطوبت به سقف جلوگیری کند.در ایران ما از عایق قیرگونی و ایزوگام به عنوان پر کاربردترین عایق ها استفاده می کنیم که برای احداث روف گاردن هم مناسب هستند. در لایه های بام سبز، نوع عایق رطوبتی اهمیت زیادی ندارد و می توان از هر عایقی در سقف استفاده کرد اما نکته مهم هزینه اجرا، طول عمر عایق و مسائل زیست محیطی است که باید توسط کارفرما مد نظر قرار گیرد.

آبیاری روف گاردن به دو صورت دستی و اتوماتیک قابل انجام است.

• در روش آبیاری دستی، زحمت کاربر کمی بیشتر است اما نگهدارنده گل و گیاه ، علاقه بیشتری به گل و گیاهان پیدا می کند و با دیدن روزانه گیاهان وابستگی و علاقه بیشتری ایجاد می شود.
• استفاده از سیستم آبیاری اتوماتیک خیلی راحت و سهل می باشد. در روش آبیاری اتوماتیک از نازل هایی استفاده می شود که قابل تنظیم هستندکاربر با تنظیم آن می تواند میزان آبیاری به گیاهان را مشخص کند و در هر برهه از زمان اگر احتیاج به آبیاری بیشتر یا کمتر باشد می تواند تنظیمات را تغییر دهد. تنظیمات آبیاری اتوماتیک حداکثر سالی ۲ بار می باشد ، یکبار در اوایل فصل بهار و بار دیگر در اوایل فصل پاییز عوض می شود.

آبیاری اتوماتیک به ۲ روش انجام می شود

• آبیاری اتوماتیک سیستم کم فشار، تقلیلی و آبیاری قطره ای
• آبیاری اتوماتیک به صورت سیستم پرفشار و مه پاش

سیستم آبیاری اتوماتیک برای حفظ بیشتر منابع آبی و حذف پرتی آب می باشد و چون این سیستم روکار استفاده می شود می توان فرصتی برشمرد برای تغییرات، تعمیرات و تعویض قطعات هنگام خراب شدن آنها بعد از چندین سال. در هردو روش با استفاده از شیر برقی برنامه پذیر، برنامه آبیاری اتوماتیک برای محل مورد نظر را تنظیم کرد. برای مثال آبیاری اتوماتیک در ساعت مشخص در صبح و یا . . . این گیاهان به مشخص (متلا ۵ الی ۱۰ دقیقه) آبیاری اتوماتیک شود و آب اضافی قطعا زهکشی شود.

آبیاری شاید خود به خود خیلی مسئله ممتنعی نباشد و زهکشی مسئله اصلی در تراس های سبز و روف گاردن ها و پنت هاوس ها و دیوار سبزها مورد توجه قرار بگیرد . استفاده از سیستم های زهکشی مناسب در واقع می تواند آبیاری را تسهیل ببخشد. هرچه زهکشی بهتر و روان تر در خاک بستر داشته باشیم در واقع این فرصت برای گل و گیاه به وجود آورده ایم که ریشه گیاهان دچار پوسیدگی نشوند و هوادهی ریشه به صورت صحیح رخ دهد و در کنار زهکشی باید توجه داشت که بر حسب خاک مورد استفاده در گلدان ها ، در واقع آب لازم به ریشه ها برسد و ماندگاری لازم را داشته باشد.

بهترین طراحی سیستم آبیاری برای پشت بام شما، یک سیستم آبیاری بازیافتی است که استفاده از منابع طبیعی آب را به حداکثر برساند. طریقه کارکرد این سیستم ذخیره آب طبیعی باران و پمپاژ آن برای آبیاری باغ بام است و رطوبت مناطق کاشت شما را در هنگام نیاز تامین می کند. البته در کشور ما چون میزان بارندگی سالیانه در بسیاری از مناطق جوابگوی ذخیره سازی دائمی برای آبیاری نمی باشد همواره باید سیستم آبیاری قطره ای با منابع آب شهری و … را به عنوان مکمل این نوع آبیاری در نظر گرفت.

سیستم آبیاری قطره ای میزان مصرف آب را به حداقل می رسانند و به جای پاشش، آب را به آرامی در اختیار ریشه گیاه قرار می دهند. این نوع آبیاری مناسب برای بوته ها، گل ها و درختچه هایی است که می توان در فضای سبز یک روف گاردن کاشت. سیستم آبیاری قطره ای با کاهش میزان مصرف آب و انرژی علاوه بر افزایش بازدهی و رشد گیاهان، از نشت آب به سقف در اثر آبیاری بی رویه جلوگیری می کنند به شرط آن که زهکشی و تخلیه آب اضافی در گلدان ها و فلاورباکس های بام سبز رعایت شده باشد.

آبیاری قطره ای روشی است که آب از روزنه هایی که بر روی لوله آبیاری (قطره چکان ها) ایجاد شده خارج می شود و پای گیاه در روف گاردن و یا بام سبز  ویا دیوار سبز ریخته می شود. به این طریق آب در سطح کوچکی از خاک ،در محلی که ریشه ی گیاه قرار دارد در عمق کمی از خاک توزیع می شود. این سیستم آبیاری در فضاهایی اجرا می شود که نیاز به آبیاری وسیع نداشته باشیم.

به عنوان مثال: در مکانهایی که چمن و یا گیاهان پوششی کار شده است، آبیاری قطره ای امکان پذیر نیست. زیرا ما به شعاع زیادی از پاشش آب نیاز داریم. در این مکان ها باید ازسیستم آبیاری تحت فشار استفاده شود. به عنوان مثال میتوان از اسپرینگر، پی جی پی، پی ای و … استفاده نمود. آبیاری قطره ایی بیشتر در فلاور باکس ها، گلخانه ها، باغ های میوه، دیوار سبز های آپارتمانی و فضای باز و … استفاده می شود.

سیستم های آبپاش در آبیاری بام سبز با توجه به دمای زیاد پشت بام و افزایش میزان تبخیر، به اندازه سیستم های آبیاری قطره ای کارآمد نیستند. هرچند این سیستم ها به اندازه آبیاری قطره ای صرفه جویی در مصرف آب ندارند ولی برای قسمت هایی که گیاهان پوششی و یا چمن کاری اجرا شده است به ناچار مجبور به استفاده از آبیاری بارانی خواهیم بود.

البته از مزیت های آبیاری بارانی در این فضاها می توان به بالابردن رطوبت محیط و کاهش دما در بام های سبز اشاره کرد. سیستم های آبیاری با آبپاش های مخصوص آبیاری فضای سبز برای مناطق چمن کاری شده در روف گاردن یکی از بهترین و کم هزینه ترین روش ها خواهد بود. اتوماتیک ساختن سیستم های آبپاش و استفاده از آبیاری اتوماتیک برای کنترل دقیق آب سبب افزایش بازدهی سیستم می شود.

شما می توانید یک سیستم آبیاری ساده با استفاده از یک تایمر معمولی و یا هوشمند، لوله ها و قطره چکان های آبیاری، پمپ و مخزن آب برای روف گاردن خود ایجاد کنید. نکته مورد توجه در پیاده سازی این سیستم زهکشی مناسب آب اضافی است که از بروز خرابی و نشتی جلوگیری می کند.

بعد از انتخاب سیستم آبیاری، آبیاری گیاهان در زمان مناسب بسیار مورد اهمیت است. آبیاری گیاهان در میانه روز سبب سوختگی و پژمردگی گیاهان می شود. بهترین زمان برای آبیاری سه ساعت بعد از طلوع آفتاب یا سه ساعت قبل از غروب آفتاب می باشد. در مکان های گرم و خشک بهترین زمان برای آبیاری در هنگام شب است که گیاهان و خاک فرصت کافی برای جذب رطوبت قبل تبخیر آب داشته باشند.