آبیاری زیر سطحی
آبیاری زیر سطحی یک روش آبیاری است که در آن آب به صورت زیر سطحی به خاک تزریق میشود. در این روش، آب به وسیلهی شیارهای زیر سطحی و یا لولههای دفعی تحویل داده میشود تا به صورت بیشتری به ریشههای گیاهان نفوذ کند.
با استفاده از این روش، میتوان به طور کامل کنترل آبیاری را در دست داشته باشیم، زیرا میتوان میزان آبیاری را به دقت کنترل کرد و هدر رفت آب را کاهش داد. این روش همچنین به دلیل کاهش تبخیر و تبخیرات مستقیم آب، منابع آبی زیرزمینی را حفظ میکند.
با وجود اینکه آبیاری زیر سطحی هزینهی بالایی دارد، اما به دلیل کاهش هدر رفت آب و افزایش بهرهوری، این روش میتواند در بلندمدت به صرفه باشد.
مزایای سیستم آبیاری زیر سطحی
سیستم آبیاری زیرسطحی یک روش پیشرفته و کارآمد برای آبیاری محصولات کشاورزی و باغات است. این سیستم در مقایسه با روشهای دیگر آبیاری، مزایای فراوانی دارد. در زیر به برخی از ویژگیها و مزایا آبیاری زیرسطحی اشاره میکنیم:
- صرفهجویی در مصرف آب: یکی از مزایای اصلی سیستم آبیاری زیرسطحی، صرفهجویی در مصرف آب است. این سیستم با استفاده از لولهها و نازلها به صورت مستقیم بدون هدررفت آب از طریق تبخیر و تعرق آب را به ریشه گیاهان تحویل میدهد.
- بهبود بهرهوری آبی: سیستم آبیاری زیرسطحی به ریشه گیاهان آب را تحویل میدهد، همین باعث میشود که آب بهینهتری در دسترس گیاهان قرار بگیرد. این بهبود بهرهوری آبی منجر به رشد بهتر و عملکرد بهتر محصولات میشود.
- کاهش هدررفت آب: با استفاده از سیستم آبیاری زیرسطحی، هدررفت آب به حداقل میرسد. زیرا آب مستقیماً به ریشه گیاهان تحویل میشود و هیچ قسمتی از آب در مسیر راه رفتن به گیاهان از بین نمیرود.
- کاهش رشد علفهای هرز: به دلیل اینکه در این سیستم آب فقط به ریشه گیاهان تحویل میشود؛ به علفهای هرز فرصت کمتری برای رشد میدهد. این باعث کاهش نیاز به استفاده از محصولات شیمیایی ضد علفهای هرز میشود.
- حفظ کیفیت خاک: سیستم آبیاری زیرسطحی به حفظ کیفیت خاک کمک میکند. زیرا آب به صورت مستقیم به ریشه گیاهان تحویل میشود و هیچ آبی در سطح خاک برای تبخیر یا آبیاری سطحی باقی نمیماند.
- امکان آبیاری اتوماتیک: سیستم آبیاری زیرسطحی قابلیت آبیاری اتوماتیک را دارد. با استفاده از سنسور و کنترلر آبیاری، میتوان برنامهریزی کرد تا آبیاری به طور خودکار و در زمانهای بهینه انجام شود.
- کاهش انتقال بیماری: با آبیاری زیرسطحی، آب به طور مستقیم به ریشه گیاه میرسد و از تماس با برگها خودداری میکند. این باعث کاهش انتقال بیماریها و عفونتها به گیاهان میشود.
کاربرد سیستم آبیاری زیر سطحی
سیستم آبیاری زیرسطحی در بسیاری از کشورها و مناطق با خشکسالی و محدودیت منابع آبی استفاده میشود. در زیر به برخی از کاربردهای سیستم آبیاری زیرسطحی اشاره میکنیم:
- کشاورزی: سیستم آبیاری زیرسطحی برای آبیاری محصولات کشاورزی از جمله مزروعات و سبزیجات استفاده میشود. این سیستم به صورت مستقیم آب را به ریشه گیاهان تحویل میدهد و باعث بهبود بهرهوری آبی، کاهش هدررفت آب و کاهش هزینههای آبیاری میشود.
- باغداری: سیستم آبیاری زیرسطحی در باغاتی که در مناطق خشک و کمبود آبی واقع شدهاند، استفاده میشود. این سیستم به صورت مستقیم آب را به ریشه درختان و گیاهان برسانده و کمک میکند تا آب بهینهتری در دسترس گیاهان قرار بگیرد و رشد و عملکرد آنها را تحت تأثیر قرار دهد.
- فضای سبز شهری: سیستم آبیاری زیرسطحی در فضای سبز شهری مانند پارکها، باغها و چمنزارها استفاده میشود. این سیستم به طور مداوم و به صورت خودکار آب را به گیاهان تحویل میدهد و کمک میکند تا این فضاها سبز و زیبا بمانند، در حالی که مصرف آب را به حداقل میرساند.
- مزارع گلخانه: سیستم آبیاری زیرسطحی در مزارع گلخانه نیز استفاده میشود. این سیستم باعث کاهش نیاز به آبیاری دستی و بهبود کیفیت و بهرهوری محصولات گلخانه میشود.
معایب سیستم آبیاری زیرسطحی
- هزینه نصب و نگهداری: نصب و نگهداری سیستم آبیاری زیرسطحی هزینهبر است. نیاز به نصب لولهها، شبکهها و تجهیزات خاصی دارد که هزینه بالایی را ایجاد میکند. همچنین، نیاز به تعمیر و نگهداری دورهای سیستم میتواند هزینههای دیگری را برای کشاورزان به همراه داشته باشد.
- پیچیدگی و مشکلات فنی: سیستمهای آبیاری زیرسطحی پیچیدهتر از روشهای سطحی هستند و نیاز به مدیریت و تنظیمات دقیقتر دارند. عیبیابی و رفع مشکلات فنی ممکن است زمانبر و دشوار باشد و نیاز به تخصص و تجربه دارد.
- نیاز به منابع آب: آبیاری زیرسطحی نیازمند منابع آب پایدار است. در صورتی که منابع آب محدود یا غیرقابل بازیافت باشند، استفاده از این روش ممکن است محدودیتهایی را ایجاد کند
- عدم قابلیت تنظیم بهینه: در برخی موارد، سیستمهای آبیاری زیرسطحی قابلیت تنظیم بهینه آبیاری را ندارند. این ممکن است به معنای تأمین آب بیش از حد یا کمتر از نیاز گیاهان باشد، که میتواند منجر به مشکلات رشد و عملکرد گیاهان شود.
شرایط مناسب برای آبیاری زیر سطحی مناسب
روش آبیاری زیرسطحی در شرایط زیر میتواند مورد استفاده قرار بگیرد:
- خاکهای با نفوذپذیری ضعیف: آبیاری زیرسطحی برای خاکهایی که دارای نفوذپذیری ضعیف هستند و نمیتوان به راحتی آب را از طریق سطح خاک به ریشههای گیاهان رساند، مناسب است. این روش به طور مستقیم آب را به ریشههای گیاهان تحویل میدهد و از هدررفت آب به دلیل تبخیر و تصاعد کاهش میدهد
- مناطق خشک و کم آب: در مناطقی که دارای آبیاری محدود یا کمبود آب هستند، آبیاری زیرسطحی به عنوان یک روش آبیاری کارآمد و صرفهجویانه مورد استفاده قرار میگیرد. این روش به صورت مستقیم آب مورد نیاز گیاهان را تأمین کرده و میزان هدررفت آب را کاهش میدهد.
- محیطهای مستعد بیماریهای قارچی: سیستم آبیاری زیرسطحی در محیطهایی که احتمال بروز بیماریهای قارچی بالاست، میتواند مفید باشد. زیرا این روش از آبیاری مستقیم روی سطح خاک جلوگیری میکند و تماس برگها با آب را کاهش میدهد که میتواند رشد قارچها را محدود کند.
- محیطهای با امکان دسترسی محدود به سطح خاک: در برخی موارد، ممکن است دسترسی به سطح خاک برای آبیاری به راحتی امکانپذیر نباشد، مانند برخی باغات کوچک یا گلخانهها. در این موارد، آبیاری زیرسطحی با استفاده از لولهها و شبکههای زیرزمینی، راهکاری مناسب است.
سیستم آبیاری زیرسطحی در چه محصولاتی کاربرد دارد؟
سیستم آبیاری زیرسطحی در انواع محصولات کشاورزی و باغی مورد استفاده قرار میگیرد. این سیستم به صورت خاص در موارد گیاهان مزرعه ای مانند گندم، جو، ذرت، سبزیجات و صیفیجات مانند گوجه فرنگی، خیار، بادمجان؛ درختان میوه مانند سیب، گلابی، هلو، آلو؛ باغات گل و گیاهان زینتی مانند گلهای تاج، نرگس، بابونه و… میتواند مفید باشد.
نگهداری و افزایش عمر سیستم های آبیاری زیر سطحی
- بررسی و تعمیرات دورهای: سیستم آبیاری زیرسطحی نیازمند بررسی و تعمیرات دورهای است. این شامل بررسی لولهها، شیرها، فیلترها و دیگر تجهیزات است. هر گونه نشتی، خرابی یا کاستی را باید به سرعت تعمیر کنید تا از اتلاف آب و تلفات مالی جلوگیری شود.
- تمیزی و نگهداری فیلترها: فیلترها در سیستم آبیاری زیرسطحی برای جلوگیری از ورود ذرات جامد به لولهها و شیرها بسیار مهم هستند. بنابراین، باید فیلترها را بهصورت دورهای تمیز کنید و در صورت لزوم، جایگزین کنید.
- مدیریت کنترلر: کنترلر سیستم آبیاری زیرسطحی نقش مهمی در مدیریت آبیاری دارد. باید بهصورت دورهای تنظیمات کنترلر را بررسی و اصلاح کنید و مطمئن شوید که برنامههای آبیاری به درستی اجرا میشوند.
- حفظ سطح آب زیرزمینی: سیستم آبیاری زیرسطحی برای استفاده از منابع آب زیرزمینی طراحی شده است. بنابراین، باید مطمئن شوید که سطح آب زیرزمینی در محدوده مجاور سیستم در حد مطلوبی قرار دارد و همچنین تغییرات سطح آب را نظارت کنید.
- بهروزرسانی تجهیزات: با گذر زمان، تجهیزات سیستم آبیاری زیرسطحی ممکن است نیاز به تعویض و بهروزرسانی داشته باشند. بررسی منظم و بهروزرسانی تجهیزات به شما کمک میکند تا عمر مفید سیستم را افزایش دهید و به بهرهوری بیشتری دست یابید.
با رعایت این راهکارها، میتوانید سیستم آبیاری زیرسطحی خود را به خوبی نگهداری کرده و عمر آن را افزایش دهید. البته، بهتر است با کارشناسان متخصص نوین قطره نیز مشورت کنید تا بهترین راهکارهای نگهداری برای سیستم خود را انتخاب کنید.
انواع روش های آبیاری زیر سطحی
در زیر، تعدادی از روشهای آبیاری زیرسطحی را بررسی خواهیم کرد:
- قطره باران: در این روش، آب به صورت قطرات کوچک از نقاط مختلف به خاک ارسال میشود. این قطرات به صورت مستقیم در نزدیکی ریشهها قرار میگیرند و از تبخیر و تبدیل آب به بخار جلوگیری میکنند.
- لولهکشی زیرسطحی: در این روش، لولهها یا لولهکشیهای فشار قوی برای توزیع آب به زیر سطح خاک استفاده میشوند. آب به صورت یکنواخت و با فشار ثابت از طریق لولهها به خاک انتقال مییابد و در نتیجه بهبود کیفیت آبیاری و صرفهجویی در آب را فراهم میکند.
- کپسول آبیاری: در این روش، آب به صورت کپسولهای کوچک (معمولاً از پلیمر) درون خاک قرار میگیرد. این کپسولها حاوی آب هستند و با گذشت زمان، آب به آرامی از آنها رها میشود و به ریشههای گیاهان منتقل میشود. این روش عمدتاً برای مناطق خشک و محدود آب استفاده میشود و باعث صرفهجویی در مصرف آب میشود.
- استوانه آبیاری: در این روش، لولههای بلند و سوراخدار (استوانه) درون خاک قرار میگیرند. این لولهها آب را به صورت یکنواخت و با فشار کم به خاک منتقل میکنند. استوانه ها عمدتاً برای آبیاری درختان و گیاهان بزرگ استفاده میشوند. آب در این روش به صورت مستقیم و بهینه به ریشههای گیاهان میرسد و از هدررفت آب جلوگیری میکند.
کپسول آبیاری و استوانه های آبیاری از روشهای پیشرفتهتر آبیاری زیرسطحی هستند که در برخی مواقع استفاده میشوند هر دو روش کپسول آبیاری و استوانه های آبیاری بهبود قابل توجهی در بهرهوری آب و کاهش هدررفت آب دارند. همچنین، با استفاده از این روشها میتوان کنترل بهتری بر رطوبت خاک و نیاز آبی گیاهان داشت. با این حال، استفاده از این روشها ممکن است نیاز به سرمایهگذاری بیشتری داشته باشد و برای برخی نواحی یا محصولات خاص مناسبتر باشد.
مزایای سیستم آبیاری زیر سطحی استوانه ای
- صرفه جویی در مصرف آب
- حفظ کیفیت آب: سیستم آبیاری استوانه ای از طریق لوله های زیر زمینی آب را به ریشه های گیاهان هدایت می کند. این امر باعث می شود آب به طور مستقیم به ریشه ها برسد و از تماس با برگ ها و ساقه ها (که ممکن است با آلودگی یا املاح مواد شیمیایی تغلیظ شده باشند) جلوگیری می شود. این برای حفظ کیفیت آب بسیار مهم است.
- افزایش بهره وری آب
- کاهش رشد علف های هرز
- حفاظت از خاک
- افزایش عملکرد گیاهان: با استفاده از سیستم آبیاری استوانه ای، آب به طور مستقیم به ریشه های گیاهان می رود و تأمین کننده آب بهتری برای رشد و توسعه آنها است. این باعث می شود که گیاهان به طور بهتر تغذیه شوند و عملکرد آنها افزایش یابد.
- افزایش بازدهی و کیفیت محصول: با استفاده از سیستم آبیاری استوانه ای، آب به مقدار مناسبی به گیاهان می رسد و باعث افزایش بازدهی محصولات می شود. همچنین، آبی که از طریق این سیستم به گیاهان می رسد، غنی شده و املاح ضروری را در خود جا داده است، که عملکرد و کیفیت محصول را بهبود می بخشد.
مراحل کلی نصب سیستم آبیاری زیر سطحی استوانه ای به چه صورت است؟
نصب سیستم آبیاری زیرسطحی استوانهای برای درختان و نهالهای جدید به عنوان یک روش کارآمد و منظم برای تأمین آب به گیاهان مورد استفاده قرار میگیرد. در زیر، به شما مراحل کلی نصب این سیستم را توضیح میدهم:
- بررسی و طراحی: قبل از نصب، لازم است محل نصب سیستم آبیاری زیرسطحی را بررسی و طراحی کنید. این شامل انتخاب مکان مناسب برای درختان و نهالها، تعیین تعداد و موقعیت لولهها، و تهیه نقشه آبیاری میشود.
- آمادهسازی زمین: قبل از نصب سیستم، زمین را برای آمادهسازی آبیاری زیرسطحی آماده کنید. از بین بردن علفهای هرز، تسطیح زمین، و ایجاد سازههای مورد نیاز برای نصب سیستم، مانند شیرآلات و جعبه های تقسیم آب.
- نصب لولهها: لولههای زیرسطحی را در زمین نصب کنید. این لولهها باید به طور مساوی و در فاصله مناسب از هم، در اطراف ریشههای درختان و نهالها قرار بگیرند. مطمئن شوید که لولهها به درستی و با استفاده از اتصالات محکم و ضد نشت نصب شدهاند.
- نصب شیرآلات و کنترلر: شیرآلات و کنترلرها را در محل مناسبی نصب کنید. شیرآلات برای کنترل جریان آب و کنترلر برای برنامهریزی زمان آبیاری استفاده میشود. مطمئن شوید که تمام اتصالات به درستی نصب شده و سیستم آماده به کار است.
- تست و راهاندازی: پس از نصب، سیستم را تست و راهاندازی کنید. اطمینان حاصل کنید که همه اتصالات محکم و بدون نشت هستند و آب به روش مناسب به گیاهان تحویل میشود.
- مراقبت و نگهداری: برای بهرهبرداری بهتر از سیستم آبیاری زیرسطحی، مراقبت و نگهداری منظم لازم است. این شامل بررسی و تعویض نازلها و لولهها در صورت نیاز، تنظیمات کنترلر براساس نیاز گیاهان، و بررسی دورههای آبیاری است.
توصیه میشود قبل از نصب سیستم آبیاری زیرسطحی استوانهای ، با کارشناسان آبیاری تیم نوین قطره مشورت کنید تا بهترین روش نصب و پیکربندی برای شرایط خاص شما تعیین شود.
سخن آخر
در این مقاله دانستیم که آبیاری زیر سطحی یک روش آبیاری است که در آن آب به زیر سطح خاک تزریق می شود تا به ریشه های گیاهان برسد. این روش می تواند به صورت خودکار یا دستی انجام شود و می تواند از طریق لوله ها، لوله های زیرزمینی یا سیستم های آبیاری قطره ای انجام شود.
مقایسه آبیاری زیر سطحی با سیستم های مشابه مانند آبیاری سطحی یا آبیاری قطره ای می تواند به مزایا و معایب هر یک از این روش ها متکی باشد. به عنوان مثال، آبیاری زیر سطحی می تواند منجر به کاهش تبخیر آب شود و همچنین از رشد علف های هرز کاسته و هدر رفت آب را کاهش دهد. اما در عین حال، نصب و نگهداری سیستم آبیاری زیر سطحی ممکن است گرانتر باشد و نیاز به تجهیزات خاصی داشته باشد. از سوی دیگر، آبیاری سطحی می تواند ساده تر و ارزان تر باشد اما ممکن است منجر به هدر رفت آب و افزایش رشد علف های هرز شود. همچنین، آبیاری قطره ای می تواند به صرفه تر و با کارایی بالاتری انجام شود اما نیاز به نگهداری دقیق تر دارد.
بنابراین، انتخاب بین این سیستم ها باید بر اساس نیازها و شرایط خاص هر مزرعه و محیط زیست مورد نظر انجام شود. تیم مهندسی نوین فطره با داشتن دانش و تجربه ی کافی آماده ی پاسخ به سوالات شما و همچنین مشاوره مهندسی برای شما عزیزان است.